Home

Bibliotheek

Agenda

Zoeken

ENG

registratieformulier

Home / Bibliotheek / Screening en diagnostiek

Screening en diagnostiek

Screening en diagnostiek

The incidence and predictors of depressive and anxiety symptoms in older adults with vision impairment: a longitudinal prospective cohort study
Deze studie toont aan dat de incidentie van subklinische depressie en angst bij oudere volwassenen met een visuele beperking (N=540) tweemaal zo hoog is vergeleken met oudere volwassenen in het algemeen. De symptomen fluctueren over tijd. Het is van groot belang dat professionals in de low-vision sector oudere volwassenen met een visuele beperking, die het meest vatbaar zijn voor het ontwikkelen van deze symptomen, goed monitort om vroegtijdige interventies te kunnen bieden ter preventie en behandeling van mentale problematiek.
Het artikel is niet open-access, daarom is geen bijlage bijgevoegd.

Discussing depression in patients with visual impairment differs across countries: Validation of a prediction model in healthcare providers, van Munster et al (2023) [.pdf]

In dit artikel is op basis van internationale data uit Wales, Australië en Nederland onderzoek gedaan naar voorspellende factoren in het bespreken van depressie met patiënten door oogheelkundige professionals en medewerkers van expertisecentra voor mensen met een visuele beperking. Het onderzoek laat zien dat de voorspellers gevonden in Wales en Australië (werkervaring en ervaren barrières) niet passen bij de Nederlandse zorgprofessionals, die minder barrières blijken te ervaren in het omgaan met patiënten met depressieklachten. Mogelijke verklaringen voor deze bevindingen worden beschreven in de discussie.

bron: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/aos.15663

Syndroom van Charles Bonnet, 2021, Hoogelander et al. [.pdf]

Een beschrijving van het Charles Bonnet Syndroom, een syndroom waarin een visusstoornis hallucinaties veroorzaakt waarvan de patiënt weet dat het hallucinaties zijn. De diagnose wordt vaak gemist doordat patiënten angstig zijn dat het toch een psychiatrische stoornis is en zorgprofessionals niet altijd bekend zijn met het syndroom, terwijl eenvoudige maatregelen al verlichting kunnen bieden.

bron: https://www.henw.org/artikelen/syndroom-van-charles-bonnet

Barriers and facilitators to recognize and discuss depression and anxiety experienced by adults with vision impairment or blindness: a qualitative study, 2021, van Munster et al. [.pdf]

Depressie- en angstklachten komen vaak voor bij volwassenen met een visuele beperking, maar blijven desondanks vaak onopgemerkt. Deze studie beschrijft op basis van een kwalitatieve studie de bevorderende en belemmerende factoren in het herkennen en bespreken van mentale gezondheidsklachten vanuit het perspectief van volwassenen met een visuele beperking.

bron: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34320953/

Improved intention, self-efficacy and social influence in the workspace may help low vision service workers to discuss depression and anxiety with visually impaired and blind adults, 2021, van Munster et al. [.pdf]

Somberheid en angst komen vaak voor bij volwassenen met een visuele beperking. Zorgprofessionals spelen een belangrijke rol in het herkennen en bespreekbaar maken van mentale gezondheid, maar ervaren daarin hun eigen barrières. In dit wetenschappelijk artikel wordt een onderzoek beschreven naar hoe het herkennen van mentale klachten op dit moment verloopt en hoe het bespreken van klachten door zorgprofessionals gestimuleerd kan worden.

bron: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9027071/

Scoringslijst Patient Health Questionnaire (PHQ)-4 [.pdf]

De Patient Health Questionnaire (PHQ)-4 is een korte, valide en betrouwbare vragenlijst bestaande uit vier vragen waarmee depressie- en angststoornissen goed kunnen worden opgespoord, maar ook milde klachten in kaart kunnen worden gebracht. Het screeninginstrument is inzetbaar bij mensen met een visuele beperking (Elsman et al, 2022). Een handleiding voor de afname van de PHQ-4 is tevens te vinden op Psyvisnet onder Handleiding afname Patient Health Questionnaire-4.

Handleiding afname Patient Health Questionnaire-4 [.pdf]

Een toelichting op het gebruik van de Patient Health Questionnaire (PHQ)-4 bij mensen met een visuele beperking, waarin de scoring en adviezen voor afname worden beschreven. De PHQ-4 zelf is tevens losstaand te vinden op Psyvisnet onder Scoringslijst Patient Health Questionnaire (PHQ)-4.

Perspectives on Implementing the Patient Health Questionnaire-4 in Low-Vision Service Organizations to Screen for Depression and Anxiety - Elsman (2022)

Artikel naar de bruikbaarheid, haalbaarheid en implementatie van de Patient Health Questionnaire (PHQ)-4 binnen expertiseorganisaties voor mensen met een visuele beperking, waaruit blijkt dat de PHQ-4 binnen deze setting toepasbaar is als screeningsinstrument voor depressie- en angstklachten, en het artikel aanknopingspunten geeft voor implementatie.

To see or not to see: that is the question." The "Protection-Against-Schizophrenia" (PaSZ) model: evidence from congenital blindness and visuo-cognitive aberrations, 2013, Landgraf [.pdf]

Artikel waarin het Protection-Against-Schizophrenia (PaSZ)-model wordt beschreven. Dit model schat dat het risico op het ontwikkelen van schizofrenie is gebaseerd op iemands visueel functioneren. Er wordt gekeken naar mensen met (aangeboden) blindheid, visuele beperkingen en goed visueel functioneren. De onderzoekers beschrijven o.a. dat visueel-cognitieve stoornissen (verslechterd visueel informatieverwerking- en verwerking) bijdragen aan de ontwikkeling van schizofrenie, en beschrijven verschillende therapeutische aanbevelingen voor mensen met een visuele beperking.

Sensory impairments, intellectual disability and psychiatry, 2001, Carvill [.pdf]

Review van de literatuur over o.a. verstandelijke beperking en psychologische/psychiatrische problematiek in mensen met een zintuigelijke beperking. Resultaten laten zien dat gedragsproblemen en psychologische problematiek lijken te verergeren als iemand een verstandelijke beperking heeft. Mensen die blind zijn laten meer autistisch gedrag zien, doofblinde mensen laten vaak probleemgedrag, zoals zelfbeschadiging, zien, en Usher gaat vaak samen met psychiatrische problematiek, zoals psychoses.

Psychological disorders in patients with retinitis pigmentosa in Iran, 2014, Adhami-Moghadam [.pdf]
Onderzoek naar de prevalentie van mentale problematiek in mensen met Retinitis Pigmentosa (RP) in Iran. Resultaten tonen aan dat er een hoge prevalentie is van dwangstoornissen (39.3%), schizofrenie (38.1%), antisociale persoonlijkheid (37.6%), paranoia (36.7%), hypochondrie (35.3%), depressie (31.2%), hysterie (26.9%) en hypomanie (23.7%). Enkele persoonlijke kenmerken waren geassocieerd met het voorkomen van een van deze mentale problemen.

Normal and deviant behavior in blind children with ROP, 1993, Janson
In dit onderzoek wordt geprobeerd om in vroeg gedrag patronen te herkennen om kinderen autismespectrumstoornissen in kinderen met te signaleren. Observaties gericht op ontwikkelingsachterstand zijn onvoldoende specifiek om te screenen. Er lijken echter patronen van gebrek aan responsiviteit en stereotypische object manipulatie te zijn – ontstaand tussen de 12 en 30 maanden – die onderscheid kunnen maken tussen kinderen met en zonder autismespectrumstoornissen. Onderzoek adviseert echter aanvullend onderzoek. (Via de link is toegang te verkrijgen tot het artikel)

Visual impairment and autism, 1998, Cass

Dit artikel beschrijft de problemen bij het definiëren van diagnostische criteria voor autisme bij visuele beperkingen: het onderscheidingsvermogen van beoordelingsschalen wordt aangetast door de overlap tussen symptomen van een autismespectrumstoornissen en blindismen, en de bestaande diagnostische criteria waarbij valide afname te veel afhankelijk is van de visus. (Via de link is toegang te verkrijgen tot het artikel)

Visual impairment and traits of autism in children, 2017, Wrzesinska [.pdf]
Artikel waarin beschreven wordt hoe slechtziendheid bij kinderen gerelateerd is aan autismespectrumstoornissen en welke hulpmiddelen beschikbaar zijn voor het diagnosticeren van autisme bij kinderen met een visuele beperking. Psychiatrische diagnostiek bij kinderen met een visuele beperking is lastig doordat er weinig gestandaardiseerde tools zijn en er vaak sprake is van nog andere bijkomende problematiek.

Usher syndrome and psychiatric symptoms: a challenge in psychiatric management, 2009, Rijavec [.pdf]
Casuistïekbeschrijving van een 28-jarige vrouw met het syndroom van Usher en psychiatrische symptomen, waarin de moeilijkheden in de psychiatrische diagnostiek worden beschreven. Gezien gebarentaal en schrijven beperkt waren, is er qua diagnostiek met name gebruik gemaakt van observatie en effecten van medicatie.

Diagnosis and treatment of a severe psychotic illness in a man with dual severe sensory impairments caused by the presence of Usher syndrome, 2001, Hess-Rover
Casusbeschrijving van een man (50 jaar) met het syndroom van Usher, die later in zijn leven een psychotische ziekte ontwikkelde. Met deze casusbeschrijving worden de specifieke diagnostische problemen geïllustreerd en de waarde van directe observatie en een gedetailleerde beoordeling van communicatie benadrukt. (Via de link is toegang te verkrijgen tot het artikel)

Characteristics of infantile autism in five children with Leber's congenital amaurosis, 1989, Rogers
Onderzoek waarin de gedragskenmerken van kleuters (n=5) met Leber Congenitale Amaurosis (LCA) zijn vergeleken met die van kleuters (n=5) die vanaf hun geboorte blind zijn wegens andere oorzaken. Resultaten laten zien dat jongens met LCA voldeden aan de criteria van infantiel autisme, vergelijkbare ontwikkelingsgeschiedenissen hadden en significant hogere scores hadden op de Childhood Autism Rating Scale en de Autism Behavior Checklist. (Via de link is toegang te verkrijgen tot het artikel)

Keratoconus and Personality – A Review, 2015, Mannis
Literatuuronderzoek naar keratoconus en persoonlijkheid om een theorie te vormen die de waargenomen persoonlijkheidsveranderingen bij keratoconus zou kunnen verklaren. Mensen met keratoconus blijken meer disfunctionele coping mechanismen te hebben, die de aanhoudende klinische indruk van minder respectvolle conformerende en coöperatieve patiënten, en veranderingen in interactie met zorgverleners, kunnen verklaren. (Via de link is toegang te verkrijgen tot het artikel)

Barriers to integrating routine depression screening into community low vision rehabilitation services - Nollett (2020) [.pdf]
Onderzoek naar de barrières die ervaren worden in het gebruik van een screeninginstrument voor depressie. Het volgen van een training vermindert het aantal barrières die ervaren worden, maar er blijven barrières bestaan die de implementatie bemoeilijken, zoals de gedachte dat cliënten niet openstaan voor een gesprek over depressie, gebrek aan tijd en onvoldoende zelfvertrouwen in het bespreken van depressie met cliënten.

Depression screening among older adults attending low-vision rehabilitation and eye-care services: Characteristics of those who screen positive and client acceptability of screening - Holloway (2015)
Onderzoek naar het gebruik van screeninginstrumenten voor depressie binnen revalidatiecentra voor mensen met een visuele beperking. Resultaten tonen aan dat ongeveer 1 op de 3 depressieve klachten ervaart, met name wanneer er sprake is van ernstig verlies van zicht. Deelnemers zijn positief over het gebruik van een screeninginstrument. (Via de link is toegang te verkrijgen tot het artikel)

High prevalence of depression in patients accessing low vision services - Nollet (2016) [.pdf]
Artikel dat benadrukt dat mensen met een visuele beperking vaker depressie klachten ervaren dan goedziende mensen. Resultaten tonen echter dat 3 op de 4 hierbij geen ondersteuning ontvangt, terwijl depressie leidt tot verlaging van de effectiviteit van revalidatie, kwaliteit van leven en levensverwachting.

Developing a schedule to identify social communication difficulties and autism spectrum disorder in young children with visual impairment - Absoud (2010) [.pdf]

Onderzoek gericht op effectiviteit van een nieuw observatie instrument, genaamd ‘the Visual Impairment and Social Communication Schedule (VISS)’. Resultaten van dit onderzoek tonen aan dat VISS een veelbelovend instrument is als het gaat om het identificeren van ASS in jonge kinderen met een visuele beperking.

Autistic tendencies: Are there different pathways for blindness and ASD? - Andrews (2005) [.pdf]

Artikel dat onderzoekt of we blinde kinderen met kenmerken van autisme spectrum stoornissen (ASS) moeten bekijken als kinderen met specifieke kenmerken in plaats van als onderdeel van het collectief van ASS. Dit wordt gedaan door de criteria van ASS te vergelijken met het gedrag van ziende en blinde kinderen.

Autism assessment in children with optic nerve hypoplasia and other vision impairments - Williams (2014) [.pdf]

Dit onderzoek beschrijft de bruikbaarheid van diagnostische materialen m.b.t. autisme bij kinderen met ernstige visuele beperkingen. De resultaten bieden voorlopig bewijs dat de ADOS en ADI-R bruikbaar zijn voor klinisch gebruik in het evalueren van kinderen met een ernstige visuele beperking. Clinici worden aangemoedigd om meerdere vormen van informatie te gebruiken om tot een klinische beoordeling te komen.

Autism Spectrum disorder in visually impaired young children - Ek (2010) [.pdf]

Artikel waarin stilgestaan wordt bij autisme bij kinderen met een visuele beperking en de diagnostiek voor het beoordelen van de ontwikkeling en autismespectrumstoornissen bij deze doelgroep.

Autism in visually impaired individuals - Mukaddes (2007) [.pdf]

Artikel waarin de prevalentie van autisme bij kinderen en adolescenten (7 – 18 jaar) met een visuele beperking en de bijbehorende risicofactoren wordt beschreven. Het onderzoek beschrijft dat visueel beperkte kinderen met autisme grotere neurologische beperkingen en ernstigere visuele problemen lijken te hebben dan visueel beperkte kinderen zonder autisme.

Scoring Lijst Signalen van Gestoord Gehechtheidsgedrag [.pdf]

Een korte toelichting op het gebruik van de Lijst Signalen van Gestoord Gehectheidsgedrag, waarin de scoring en voorlopige normering worden beschreven. De lijst zelf is tevens te vinden op Psyvisnet. (Het document is onderdeel van de richtlijn Problematische Gehechtheid, zie deze link)

Sensory Profile Checklist Kentalis [.pdf]

Dit is een vragenlijst ter ondersteuning van observatie naar sensorisch gedrag bij Autisme

bron: Kentalis

Lijst Gedragssignalen Verstoord Gehechtheidsgedrag bij jonge kinderen - Boris & Zeanah (2005) [.pdf]

Met deze lijst kan het gedrag van het kind tijdens de gestructureerde observatiesetting worden geanalyseerd en beoordeeld op de aanwezigheid van maladaptief gedrag, dat kenmerkend is voor verstoorde gehechtheid. De AACAP adviseert om gebruik te maken van deze lijst (List Behavioral Signs of Disturbed Attachment in Young Children, BSDA, Zeanah e.a., 1993) waarbij het gedragspatroon van het kind beoordeeld wordt op acht dimensies van (verstoord) gehechtheidsgedrag. Deze lijst is onderdeel van het diagnostisch protocol (zie artikel Giltaij, 2017). De voorlopige normering is tevens te vinden op Psyvisnet onder scoring Lijst Signalen van Gestoord Gehechtheidsgedrag.

Diagnostiek gehechtheidsstoornis - Giltaij (2017) - artikel CCPP [.pdf]

Diagnostiek van gehechtheid gerelateerde (DSM-5)stoornissen verlangt een samengesteld pakket aan diagnostische meetinstrumenten, waartoe behoren een vragenlijst naar gedragssignalen van verstoord gehechtheidsgedrag, in kaart brengen van de gehchtheidsontwikkeling (met name van de eerste vijf jaar), en een gestructureerde observatie van het gehechtheidsgedrag van het kind in relatie tot de primaire opvoeder en een vreemde volwassene. In dit artikel zijn de relaties tussen deze instrumenten onderzocht. Gedegen training in hanteren van deze instrumenten is vereist.